Slovak dağ rehberi Miroslav Peto, ekip arkadaşları Robert Vrlak ve Rastislav Krizan ile beraber Aladağlar’a yaptıkları tur kayağı seyahatini raporluyor. Ekip, arasında Demirkazık Dağı Güney Yüzü’nün muhtemelen ilk yekpare inişi ¹ de olan, ilgi çekici bir dizi rotanın kayaklı inişini gerçekleştirdi.

Bu Şubat’ta, “Ski the World” (Dünya’yı Kay) adlı uzun vadeli projemizin bir bölümü olarak, Türkiye’de Aladağlar olarak adlandırılan sıradağlarda bazı sarp kayakçılık ² hatlarına yakından bakmaya karar verdik. Ekibimiz, ben ve diğer iki dağ kayağı rehberi arkadaşım Robert Vrlak ve Rastislav Krizan’dan oluşuyordu. Rastislav, Türkiye’nin başkenti Ankara’da Slovakya Büyükelçiliği’nde çalışan, tecrübeli bir dağ kayakçısıdır. Türkiye ve İran’da diplomat olarak çalıştığı uzun yıllar, onu Orta Doğu bölgesinin dağ kayağı uzmanı haline getirdi.

Ankara’ya vardıktan ve çok yağmurlu bir günde gezilecek yerleri gördükten sonra, yüksekliğe alışma amaçlı olarak kısa bir yolculukla Aladağlar yolu üzerindeki, 3.917 metrelik volkanik bir masif olan Erciyes’e doğru yola çıktık. Erciyes’in doğu yüzünde bizim de aklimatizasyon turumuz için başlama noktası olarak kullandığımız, bir kayak merkezi bulunmakta. 2.900 metredeki teleferiğin bitiş noktasından başlayarak, Melek Rotası olarak adlandırılan rotadan Erciyes’in kuzey zirvesine çıktık ve inişimizi aynı rotadan gerçekleştirdik. Etrafı volkanik kaya sivrileri ve kulelerle çevrili, görece kolay diklikte, güzel bir rotaydı.

Ertesi gün, Aladağlar’daki tur kayağı maceralarımız için ana kamp olarak kullanacağımız Çukurbağ Köyü, Martı Mahallesi’ne geçtik. Aladağlar Türkiye’nin güneyindeki Toros Dağları’nın bir bölümü olup jeolojik olarak İtalya’da bulunan Dolomitler’i bir parça andırmaktadır. Fakat 3.800 metrelere ulaşan zirveleri ile Dolomitler’den biraz daha yüksek ve dağ evi ve dağ kurtarma hizmeti olmadığı için çok daha yabanıldır. Başlangıç noktaları epey alçakta olduğu için, zirve çıkışları çok uzun, her gün yaklaşık 2.000 metrelik düşey tırmanıştan oluşmaktadır.

Aladağlara vardıktan sonraki ilk gün; doğruca dağın kalbine, Aladağlar’ın anıtsal ve ikinci yüksek zirvesi olan Demirkazık (3.756 m) Dağı’nın olduğu Narpuz Vadisi’ne yöneldik. Bu mini ekspedisyon için evlerimizden ayrılmadan önce, Türkiye’de yaşayan arkadaşımız Rastislav, motivasyon için bize bu güzel dağın birkaç fotoğrafını göstermişti ve daha turun başında Demirkazık Dağı’nın bizim asıl hedefimiz olacağı belli olmuştu. Derin kar, çığ riski gibi zor koşullar içinde kayaklarımızla 3.400 metredeki Yasemin Geçidi’ne bir keşif çıkışı yaptık ve Demirkazık Güney Yüzü’nün detaylı fotoğraflarını çektik. Zirveden başlayıp, devasa güney kar kulvarından geçen sürekli bir hat kayılabilir olarak görünüyordu. En büyük soru, yüzün aşağı kısımlarındaki miks kayalık bölümdü ve bu bölümün kayılabilir olup olmadığı Yasemin Geçidi’nde baktığımız noktadan bile anlaşılamıyordu.

Yasemin Geçidi’ne yaptığımız uzun ve yorucu turdan sonra, dinlenme gününde, Martı Mahallesi’nde kaldığımız bungalov kampinge araçla 15 dakika mesafede olan güneşli Kazıklı Ali Kanyonu’nda keyifli kaya tırmanışı yaptık.

Demirkazık Güney Yüzü

Takip eden gün, Demirkazık’tan kayma hayalimizi gerçekleştirmek üzere bu harika dağa doğru yola koyulduk. Tırmanışa sabah erken saatlerde Sokullupınar kamp yerinin altından, yaklaşık 1.850 metreden başladık ve Narpuz Vadisi üzerinden dağın güney yüzünün altına ulaşmamız yaklaşık 3 saat sürdü. Alt kısımdaki kaya sivrileri ve kulelerinden oluşan labirentte, sonu Demirkazık güney yüzündeki büyük kar kulvarına açılan ve sürekli devam eden bir kar hattı bulmayı başardık. Yumuşak karda zirveye kadar iz açarak ulaşmamız bir 4 saatimizi daha aldı. Zirvede güzel manzaraların keyfini çıkardığımız kısa bir molanın ardından kayaklı inişimize başladık.

Zirve bölümü, kaymak için güney kulvarının orta kısmına çok benzer şekilde boşluk hissi olan, ancak teknik olarak orta zorlukta bir etaptı. Çok dar rampaların, bacaların ve kar bloklarının olduğu teknik bölümler alt kısımlarda bulunmaktaydı. Tüm hattı aralıksız kayabilmemize izin veren iyi kar koşulları ile karşılaştığımız için şanslıydık. Aladağları iyi bilen, Türk tırmanışçı ve kamp işletmecisi Recep İnce’nin verdiği bilgilere göre bu ikonik dağın ilk kayaklı inişi bizimki oldu. Demirkazık’taki bu uzun günden sonra, bir gün daha dinlenmeye ihtiyaç duyduk. Dinlendikten sonra, dönüşe geçmeden önce kalan son günümüzde, Aladağlar’ın dördüncü en yüksek zirvesi Emler’e (3.723 m) bir uzun tur daha yaptık. Karayalak Vadisini takip ederek klasik rotadan zirveye ulaştık ve dağın batı yüzündeki kulvardan (Emler Batı Kulvarı) kaydık. Türk dağlarındaki kısa ama yoğun geçen kayaklı dağcılık maceramızı bu güzel turla sonlandırmış olduk.

Boşluk hissi olan zirve kısmında kayak

Güney Kulvarı'nın kolay orta kısmı

Labirent alt kısımlar

Teknik alt kısımlar, birkaç metre yan adımlandı

Sarp Kayakçılık Özeti
- Erciyes (3.917 m) – Doğu yüzünde Melek Rotası (Traynard S4, E2, 35-45° de 600 metrelik çıkış, toplamda Erciyes kayak merkezinin üst liftinden 1000 m çıkış ve iniş.)
- Yasemin Geçidi (3.400 m) – Kuzey Kulvarı (Traynard S4, E2, 35-42° de 400 metrelik çıkış, Narpuz Vadisi’nin sağa ayrılan kolunda üst bölüm)
- Demirkazık (3.756 m) – Güney Yüzü (Traynard S5+, E3, 35-45°, kısa bir bölüm 50°, Narpuz Vadisi’ne 1.000 metrelik düşey bir iniş)
- Emler (3.723 m) – Batı Kulvarı (Traynard S4, E2, 35-43°, Karayalak Vadisi’ne 1200 metre düşey iniş)

Yazar: Miroslav Peto, IFMGA Dağ Rehberi,
miropeto.sk ve www.skitheworld.eu
Çeviri: İsmet İnan

Çeviri Notları

Bu rapor ilk olarak 11.05.2020’de www.planetmountain.com’da yayınlanmıştır. Raporun orijinaline buradan ulaşılabilirsiniz.

Miroslav Peto'nun kendi sayfasından Türkiye'de yaptıkları diğer tırmanış ve inişler ile ilgili fotoğraflara ulaşabilirsiniz. (miropeto.sk/blog)


Dip Notlar:
¹: Integral Ski Descend (Kayaklı Yekpare İniş): Kayaklı dağcılıkta dağın bir yüzünün tümünü, zirveden başlayıp, vadi tabanına kadar yüzde karşınıza çıkabilecek teknik bölümler de dahil kesintisiz bir şekilde kayarak inmek. Grup, Büyük Demir Kazık Güney Yüzü’nün hem ilk hem de yekpare inişini yapmıştır.
²: Steep Skiing (Sarp Kayakçılık): “Steep skiing” dağ kayağında belirli bir eğimin üstündeki sarp yamaçlarda kaymayı anlatan bir terimdir. Eğimi 30 ile 40 dereceler arası sarp yamaçlarda kaymak “steep skiing” olarak geçer. 40 derece üstü yamaçlar ise “very steep skiing” olarak tanımlanır. Zamanla bu tanımlamalar tıpkı kaya tırmanış zorluklarını gösteren dereceler gibi numaralandırarak derecelendirilmiştir.

Traynards Derecelendirmesi
S1: Eğimi düşük, kolay eğimli yamaçlar.
S2: Kolay eğimli, dalgalı ve oyuklu yüzeylere sahip yamaçlar.
S3: Eğimi 35 dereceyi bulan, kontrollü dönüşlere imkan veren ve görece güvenli yüzler. (low exposure- düşme riskinin az olduğu)
S4: Eğimi 45 derceyi bulan, düşme riskinin arttığı ve dönüşleri yapmanın zorlaştığı darlıkta yüz ve kulvarlar.
S5: Eğimi 45-55 derece ve kayılabilirliği çok iyi kayakçı için bile limitli olan yüz ve kulvarlar.
S6: Eğimi 55 derece üstü ve düşme tehlikesinin çok yüksek olduğu yüzler.

Kayak Riziko (Exposure) Derecelendirmesi
E1-E4 arası derecelendirme kayakla iniş rotasının içerdiği düşme riskini ve düşme durumunda karşılaşılan hasarın boyutunu (ağır yaralanma-ölüm gibi) tanımlayan bir derecelendirmedir. 1’den 4’e rakamlar yükseldikçe kayılan rotanın tehlike boyutu artar. E3 ve E4 ile tanımlanan bir hat, düşme anında neredeyse kesin ölümle sonuçlanacak kaza demektir.
E1: İniş rotasında rotayı kesen kayalık bölümler, kaya eşik ve duvarlar yoktur veya önemsiz derecede vardır. Eğrilik içermeyen, “S” dönüşler yapmayan direk yamaçlardır. Dik bölümler uzun değildir. 25 derece eğimli yamaçlar E1’dir. 55 dereceye kadar daha dik bölümler olsa bile olukça kısa ve düşme anında güvenlidir.
E2: Rotanın olduğu yamaçlarda, düşme anında kayakçının çarpabileceği kayalıklar ve buna benzer engeller vardır. Ama yine de düşme durumunda ölümcül bir yaralanma riski düşüktür.
E3: Yamaçta kayalık bir alana düşme riski yüksektir. Düşüldüğünde dik yamaçlarda devam eden kayalık yapıların veya S çizen koridorların olması nedeni ile düşen kişinin kayalara çarpma ihtimalinin yüksek olduğu alanlardır. Ölümcül kaza riski yüksektir.
E4: Yüksek kayalık duvarlar ve düşme anında çarpma ile yüksek risk içeren kayalık bölümlerin olduğu yüzlerdir. Düşme anında ölümcül kazalar olma ihtimali neredeyse kesindir.