Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC)’nin 3 Ağustos 2016 tarihinde Rio’da yaptığı toplantı sonrasında beklendiği gibi beyzbol/softbol, karate, kaykay, sörf ve tırmanışın Tokyo 2020 Olimpiyatları’na eklenmesine karar verildi. Bu sonuca ulaşırken geçilen her bir aşama sonrasında sosyal ortamlarda “Tırmanış Olimpiyatlar’da” diye yanlış haberler yayılmış ve takipçilerin kafasını karıştırmıştı. Ama bu sefer sonuç resmi ve gerçek!

Tırmanış sporu bu sonuca ulaşana kadar hangi aşamalardan geçti?
Uluslararası Spor Tırmanış Federasyonu (IFSC) uzun süredir tırmanışın Olimpiyatlar’da yer alması için çalışmalar yürütüyordu. Bu çalışmaların ilk önemli sonucu tırmanışın Nanjing (Çin) 2014 Genç Olimpiyat Oyunları’nda tanıtımı yapılan dört olimpik olmayan spor arasında yer alması oldu. Bu başarı sonrasında IFSC çalışmalarını daha da yoğunlaştırdı.

IOC, 2014 yılı Aralık ayında Olimpik Ajanda 2020 [1] adı altında oyunlarla ilgili yeni düzenlemeler yaptı. Bu yenilikler ile oyunlarda etkinlik bazlı sisteme geçildi ve spor branşı kotası kaldırıldı. Bununla bağlantılı olarak da ev sahibi ülkelere kendilerine uygun birkaç spor branşını oyunlarda yer alması için önerme hakkı verildi. Tokyo organizasyon komitesi olimpiyatlarda yer almak için başvuran 26 spordan içlerinde tırmanışın da yer aldığı 8 sporu seçti ve IOC’ye bildirdi. Sonrasında yapılan sunumlar ve değerlendirmelerde IFSC oldukça iyi bir performans sergileyerek tırmanışın son 5 spor arasına kalmasını sağladı. IOC son toplantısında yeni bir eleme yapmadı ve bugünkü sonuca ulaşıldı.

Peki bu sonuç tırmanışın bundan sonra bütün Olimpiyatlar’da olacağı anlamına geliyor mu?
Hayır! Seçilen sporların Tokyo 2020’ye eklenmiş olması Olimpiyatlar’ın asıl listesinde yer alan temel sporları etkilememekte ve sonraki Olimpiyat oyunlarını düzenleyecek ülkeleri bağlamamakta. Kaldı ki Olimpiyatlar’a dahil olan asıl sporlarda da bir takım değişiklikler olabilmekte. Örneğin beyzbol ve softbol daha önce Olimpiyatlar’da ayrı ayrı yer aldı ama sonradan çıkarıldı. Son durumda ise tek branş altında 2020’de yer alacaklar. Tırmanış şimdilik sadece Tokyo 2020 için kabul aldı. Tırmanışın Olimpiyatlar’daki kalıcılığını muhtemelen izleyicilerden göreceği ilgi, kulis çalışmaları ve sonraki oyunları düzenleyecek ülkelerin kararları belirleyecektir.

Olimpiyatlar’da tırmanış yarışmaları nasıl yapılacak?
IFSC, IOC’ye sunduğu raporda [2] üç alt disiplinin (kısa kaya, lider, hız) birleşiminden oluşan tek madalyalı etkinlik olarak katılmayı önerdi. Bu, katılacak sporcuların tırmanışın üç alt disiplininde de yarışması ve dört gün sürecek yarışmalar sonrasında toplamda en yüksek puanı alanların madalya sahibi olması anlamına gelmekte. Bu sistem, Adam Ondra gibi üst seviyedeki bazı tırmanıcılar tarafından özellikle hız tırmanışının diğer disiplinlerden çok farklı olması üzerinden eleştirildi. IFSC’nin raporunda sonrası için her disiplinin ayrı madalya alacak şekilde düzenlenebileceği önerisi de var ama 2020’de tek madalyalı sistem olacak gibi görünüyor.

Olimpiyatlar’a kaç sporcu katılacak ve sporcular nasıl belirlenecek?
IFSC’nin raporunda Olimpiyatlar’a 30 kadın ve 30 erkek sporcunun katılacağı belirtildi. Bu sporcuların nasıl belirleneceği de şöyle açıklandı: Dünya Şampiyonası'nda ilk üç derecede yer alan kadın ve erkek sporcular, beş Kıta Şampiyonası'nda ilk üç dereceye giren kadın ve erkek sporcular, Dünya Gençler Şampiyonası'nda ilk üç dereceye giren kadın ve erkek sporcular ve yılın dünya sıralamasında kadınlar ve erkekler kategorilerinde ilk dokuz içerisinde yer alan sporcular. Ayrıca, çok sayıda ülkenin Olimpiyat Oyunları'nda yer alabilmesi için ülkelere kota konulabileceğine de raporda yer verildi. Yukarıda belirtilen listeler çıkarıldığında mutlaka tekrar eden isimler olacaktır. Bu durumda ne yapılacağı ya da belirtilen ülke kotalarının nasıl uygulanacağı henüz net olarak açıklanmadı. Bu detayların önümüzdeki bir yıllık süreçte IFSC-IOC ortak çalışmaları ile kesinleşmesi ve Tokyo 2020 programının yapılması bekleniyor.

Olimpik spor olmak iyi midir?
Tırmanışın Olimpiyatlar’a girmesinin olumlu/olumsuz etkileri çeşitli uluslararası ortamlarda tırmanıcılar arasında uzun süredir tartışılmakta. Bir taraf bu gelişmeye tırmanış sporuna daha fazla kaynak yönlenmesi, sektörün büyümesi, reklam, sponsorluk, göz önünde olma, profesyonel sporcu sayısında artış, bu kaynak artışları sayesinde gelecek ilerlemeler olarak bakıp evet cevabı vermekte. Diğer taraf ise artacak ilginin getirebileceği daha fazla insanın yeterince bilgi sahibi olmadan doğaya çıkması, bunun doğaya olumsuz etkileri, olimpik sporcu olmak yolunda değişebilecek sporcular ve bu hırslarla sporun kirletilmesi ihtimalleri üzerinden bakıp hayır demekte.

Bu önemli gelişmenin tırmanış sporuna ne getireceği ve nasıl yönleneceği eğitim, kaynakların kullanımı, spor politikaları ve yapılacak düzenlemeler ile şekillenecek. Eğer doğru adımlar atılırsa özellikle bizim gibi tırmanışın yeni ve gelişmekte olduğu ülkelerde etkileri olumlu olacaktır.

Şu an kesinliği en yüksek olan şey Tokyo 2020’de spor tırmanışı ilk kez Olimpiyatlar’da izleyeceğimiz. Önümüzdeki dört yıl ülke federasyonları ve sporcular için oldukça hareketli geçecek. Hem ülkeler hem de sporcular tarihteki ilk (ve belki son) Olimpiyat madalyasını alabilmek için büyük bir yarış içerisinde olacaklar. Bazı ülkeler erkenden Olimpiyatlar için yatırım yapmaya ve sporcularını her disiplinde iyi olacak hale nasıl getireceklerine kafa yormaya başladılar bile. Bu yarışın sporun kendisine katkısı ne kadar olacak, bizlere neler getirecek hep beraber göreceğiz.

Kaynaklar
[1] IOC Olimpik Ajanda 2020 düzenlemeleri.
[2] Son listeye kalan sekiz spor branşının IOC’ye verdiği federeasyonlar raporu.
[3] IFSC web sayfası
[4] Tokyo 2020 resmi web sayfası